|
VESAİK MUKABİLİ ( Evrak karşılığı
)
İhracatçı firmalar bazı ihracat yüklemelerinde alıcı
olarak alıcı firmanın bankasını göstererek mallarını
banka adına gönderirler. Bu yüklemelerde orijinal ATR,
fatura ve alıcının düzenlenerek kendisine gönderilmesini
istediği tüm evraklar mal beraberi değil bankalar
aracılığı ile gönderilir. Bu yüklemelere vesaik mukabili
yükleme denir. Mallar yurtdışına gittiğinde teslim
edilmeden önce mutlaka bankadan ödemenin garanti
edildiğine dair yazılı bir evrak almadan kesinlikle
teslim edilmez .
GÜMRÜK ÇIKIŞ BEYANNAMESİ
Tüm ülkelere taşınacak ürünle ilgili bütün bilgileri
içeren İhracatçılar Birliği ve çıkış yapılacak gümrüğün
onayladığı belge.
POZİSYON DOSYASI
Göndericinin, alıcının ve mal detaylarını içeren mal
faturası, konşimento, ordino, ATR/Menşei vs.
evraklarının bulunduğu üzerinde pozisyon numarasının
belirtildiği dosyadır.
KONŞİMENTO (CMR) TALİMATI
İhracatçı firma adı ve adresi, ithalatçı firma adı ve
adresi, malın teslim edileceği yer, yükleme yeri, tarih,
mal cinsi, ambalaj cinsi ve adedi, brüt kilo, telim
şekli ve araç plaka bilgilerini içerir. Gönderen ve
alıcı firmanın yapmış oldukları anlaşmalara göre
düzenlenir. İhracatçı firma, ihracatçı firmanın
gümrükçüsü veya imalatçı firmalar tarafından hazırlanır
ve nakliyeciye iletilir .
KONŞİMENTO
Konşimento, taşıma amacıyla yükün nakliyeciye teslim
alındığını gösteren bir belgedir. Bu belge ile yük
üzerinde taşıma hizmetinden doğan edim ve sorumluluklar
taşıyana geçer. Dolayısıyla konşimento taşıma, teslim
alma ve teslim etme koşulları bulunur. Hukuki bir belge
niteliği taşıyan bu akit alıcı tarafından tasdik
edildikten sonra satıcıya ibraz edilir.
FREIGHT PREPAID
Navlun ödemesinin İhracatçı firma tarafından
yapılacağını anlatan uluslararası bir terimdir.
NAVLUN
Uluslararası taşıma bedelidir.
DOLAŞIM BELGELERİ (Movement
Certificates)
ATR-Dolaşım Belgesi (Movement
Certificate, ATR)
Türkiye ile AB arasındaki ortaklık anlaşmasının bir
gereği olarak, Türkiye 'de serbest dolaşım hakkına sahip
ürünler AB ülkelerinde de serbest dolaşım hakkına
sahiptir. Bunlardan sanayi ürünlerinin Türkiye'den AB
ülkelerine ithal edilmesinde KDV dışında bir vergi
ödenmesi söz konusu değildir (zaman gündeme gelen anti
damping vergisi Hariç). Ayrıca Türkiye'de serbest
dolaşımda bulunan tarım ve işlenmiş tarım ürünlerinin AB
ülkelerine girişinde çeşitli tavizlerden yararlanılması
söz konusudur. Türkiye de serbest dolaşımda bulunan
sanayi ürünlerinin AB ülkelerinde de serbest dolaşımını
sağlayan yada Türk Menşeili ürünlerin AB ülkelerine
ithalinde belirli tavizlerden yararlanılmasını sağlayan
belgelere ATR belgesi denilmektedir. ATR belgeleri
firmalar tarafından tanzim edilip, Ticaret Odaları
tarafından onaylanmakta ve ihracatın yapıldığı Gümrük
idareleri tarafından vize edilmektedir. Basitleştirilmiş
usul çerçevesinde ''onaylanmış ihracatçı statüsüne''
sahip olan firmalar kendi ATR belgelerini kendileri vize
edebilmektedir.
AB ülkelerinde serbest dolaşan sanayi ürünlerin veya
çeşitli tavizlerden yararlanan ürünlerin Türkiye'ye
ithal edilmesinde, bu ürünlerim AB ülkelerinden birinden
alınmış bir ATR belgesi ile ithal edilmesi durumunda,
Türk gümrüklerinde de KDV dışında bir vergi tahsilatı
yapılmamaktadır veya gerekli tavizler sağlanmaktadır.
EUR-1 Dolaşım Belgesi (Movement
Certificate, EUR-1)
EUR-1 Dolaşım belgelerinin fonksiyonu, ATR belgelerinin
fonksiyonu ile aynıdır. EUR-1 belgeleri aşağıdaki ticari
işlemlerde kullanılmaktadır:
- EFTA ülkeleri ile Türkiye arasında yapılan ticaret,
- Türkiye ile AB ülkeleri arasında AKÇT (Avrupa Kömür
Çelik Topluluğu) ürünlerini kapsayan Serbest Ticaret
Anlaşması ile ilgili ürünlerin ticareti,
- Serbest Ticaret Anlaşması yapılan ülkelerle yapılan
ticaret.
INF-2 Belgesi (INF-2 Certıficate)
Türkiye de serbest dolaşımda bulunan girdilerin önce bir
üçüncü ülkeye gönderilip burada işçiliğe tabi tutulması,
işlenmiş ürünlerin AB ülkelerine ihraç edilmesi
işlemlerinde nihai ihraç ürünü bünyesinde yer alan
serbest dolaşım hakkına sahip Türk girdisinin Gümrük
vergisinden muaf tutulmasını sağlayan bir belgedir. Bu
belgeler Türkiye'de gümrük idareleri tarafından
düzenlenip vize edilmektedir.AB Gümrük Alanında serbest
dolaşımda bulunan bir ürünün, üçüncü bir ülkede hariçte
işçiliğe tabi tutulmak üzere ihraç edildikten sonra ,
işlem görmüş ürünlerin Türkiye'ye ithal edilmek
istenmesinde, bunların AB ülkeleri tarafından düzenlenip
onaylanan INF-2 belgeleri ile birlikte dolaşmaları
durumunda, işlenmiş ürünler bünyesindeki AB Menşeili
ürünler için Gümrük Vergisi uygulanmamaktadır; yani,
sadece üçüncü ülkede yaratılan katma değer için Gümrük
Vergisi tahsili söz konusudur.
MENŞE ŞEHADETNAMESİ (Certificate
of Origin)
GATT'ın koyduğu prensipler çerçevesinde, Dünya Ticaret
Örgütüne üye ülkelerin genelde birbirine benzeyen Menşei
kuralları bulunmaktadır. Ülkeler birbirinden yaptığı
ithalatlarda ithal ürünlerinin hangi ülke Menşeili
olduğunu bilmek isterler. Çünkü, ithalat işlemlerinde,
ürünlerin Menşeiine göre muameleye tabi tutulması
gerekmektedir.Uluslararası ticarete konu olan ürünlerin
Menşeiini belirten belgelere Menşei şehadetnamesi
denilmektedir. Türkiye'den ihraç edilen ürünler için bu
belgeler firmalar tarafından tanzim edilmekte, Ticaret
Odaları tarafından onaylanmaktadır. Bazı ülkeler, Menşei
şehadetnamelerinin, kendi mahali konsoloslukları
tarafından tasdik edilmesini
isteyebilmektedirler.Türkiye'ye ithal edilecek mallar
üçüncü bir ülkenin liman veya serbest bölgesinden
yüklenecek olursa, Menşei şahadetnamesinin mahalli Türk
konsolosluğu tarafından onaylanmış olması zorunludur.
Menşei şehadetnamelerinde bulunması gereken bilgiler ;
- Gönderici, -Alıcı, - Malın cinsi, özelliği, - Ambalaj
şekli, - Koli adedi, - Kolilerin marka ve numarası
- Malın net ve brüt ağırlığı, - Malın ünite fiyatı, -
Malın değeri (FOB, CF, CFR vb.) -Malın yüklendiği aracın
ismi ve hareket tarihi
- Yükleme limanı veya yükleme yeri - Mal Türkiye'de
geçirdiği değişiklik dolayısı ile Türk Menşeili
sayılıyorsa bu hususun açıklanması.
MENŞE ŞEHADETNAMESİ TÜRLERİ
Özel Menşei Şehadetnamesi (FORM-A)
GATT prensipleri çerçevesinde, bazı ülkelerin (özellikle
sanayileşmiş ülkeler) gelişmekte olan ülkelerden sanayi
malları ithalatında, bu ülkelerin sanayileşmesine katkı
sağlamak amacıyla belirli preferanslar sağlayabilmeleri
için gerekli olan bir Menşei şehadetnamesi türüdür.
Gelişmekte olan ülkelere bu anlamda preferans sağlayan
ülkeler şunlardır:ABD, Japonya, Yeni Zelanda, Norveç,
İsviçre, Kanada ,Avustralya, Rusya, Polonya, Çek ve
Slovak Cumhuriyetleri.
Türkiye'den ihraç edilen ürünler için gerekli özel
Menşei şehadetnameleri, firmalar tarafından tanzim
edilmekte, ticaret odaları ve Dış Ticaret
Müsteşarlığı'na bağlı taşra birimleri tarafından
onaylanmaktadır.
ABC
Formu
Sadece ticaret odaları tarafından onaylanan ve çeşitli
ülkelere her türlü ürünün ihracatında kullanılan Menşei
şehadetnamesi türüdür.
GATT Menşei Şehadetnamesi
Gelişmekte Olan Ülkeler Arası Ticaret Müzakerelerine
Dair Protokol kapsamında düzenlenen bir Menşei
şehadetnamesi türüdür.
KONTROL BELGESİ - 1 (Inspection
Certificate-1)
Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon
Rejimi Kararı ve Yönetmelikleri gereği, bu mevzuatla
belirlenmiş tarım ürünlerinin ihracatında kullanılan bir
belgedir. Bu tür malların ihracatı söz konusu olduğunda,
bunların TSE tarafından belirlenmiş standartlara uygun
olduğunun belgelenmesi gerekmektedir.Bu belgelendirme
işlemi, Dış Ticaret Müsteşarlığı Standardizasyon Genel
Müdürlüğü Dış Ticarette Standardizasyon Denetmenlikleri
tarafından yapılmaktadır.
KONTROL BELGESİ - 2 (Inspection
Certificate-2)
Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon
mevzuatında belirlenmiş bazı tarım ürünlerinin
ithalatında uygulanan bir denetim belgesidir. Bu
kapsamdaki ürünleri ithal etmek isteyen firmalar,
bunları fiilen ithal etmeden önce Dış Ticarette
Standardizasyon Denetmenlikleri'ne, ithalat konusu malın
bir numunesi ile baş vurararak Kontrol Belgesi'ni almak
zorundadırlar. Bu kontrol belgesi de ithalat konusu
malların TSE tarafından belirlenmiş standarda uygun olup
olmadığını belirlemeye yaramaktadır. TSE tarafından
belirlenen standartlara uygun olmayan malların
ithalatına izin verilmemektedir.
KALİTE BELGESİ
Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon
Mevzuatı'nın yürürlüğe girmesi ile, çok sayıda sanayi
ürününün Türkiye'ye ithalatında uygunluk denetimi
yapılmaya başlanmıştır. Uygunluk denetimine tabi malları
ithal etmek isteyen firmalar, bunların TSE tarafından
belirlenen standartlara uygunluğunu belgelemek
zorundadırlar. Mallar fiilen ithal edilmeden önce
numuneleri alınmak ve TSE tarafından teste tabi tutulmak
suretiyle bu uygunluk belgeleri verilmektedir. Test ve
belgelendirme uygulaması, ithalat konusu malların, insan
bitki ve hayvan sağlığı açısından zararlı bir etki
taşımadığını, çevreye zarar vermediğini, güvenlik ve
asayişle ilgili olumsuz etkilerinin bulunmadığını
belgelemek amacını gütmektedir. Ayrıca tüketicinin
korunması açısından da bu belgenin gerekliliğine
inanılmaktadır. Standartlara uymayan malların ithalatına
izin verilmemektedir.
Çok sayıda sanayi ürünün ithalinde uygunluk belgesi
aranılmaktadır. Bunlar bir liste halinde Dış Ticarette
Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Tebliği'nin eki
olarak yayımlanmış olup, ithali zorunlu standarda tabi
mallar olarak anılmaktadır. Bunlardan az sayıda tekstil
ve hazır giyim ürününün ithalatı zorunlu standarda
tabidir. Pamuk ipliği,pamuklu fitilli kadife, kadın
çorapları, elektrikli battaniyeler bunlar arasında
önemli kalemleri teşkil etmektedir. Ayrıca tekstil
sanayinde girdi olarak kullanılan çok sayıda boyar ve
kimyasal maddenin ithalatı standarda tabi bulunmaktadır.
TS-ISO-9000, AQAP, GMP (Good Manufacturing Practises)
belgesi veya İmalat Yeterlilik Belgesi sahibi firmaların
yapacağı ithalatlarda uygunluk belgesi aranmamaktadır.
Ayrıca dahilde işleme izin belgeleri kapsamında
Türkiye'ye geçici olarak ithal edilen ve işlendikten
sonra tekrar ihraç edilecek olan mallar için uygunluk
belgesi gerekmemektedir.Herhangi bir ürünü ithal etmeyi
düşünen firmaların, ithalat konusu olacak ürünün zorunlu
standart denetimine tabi olup olmadığını tespit
etmeleri, eğer, zorunlu standarda tabi ise TSE'nin
ithalat konusu malla ilgili olan standardını
inceleyerek, ithalat esnasında bir sorunla karşılaşıp
karşılaşmayacakların önceden bilmeleri kendileri
açısından yararlı olacaktır.
SAĞLIK SERTİFİKASI (Phytosanitary
Certificate)
Bitki ve bitkisel ürünlerin ihracatında kullanılan bir
belge olup, hem Türk gümrüklerinden malların çıkış
işlemlerinin yapılabilmesi , hem de ithalatçı ülke
gümrüklerinde giriş işlemleri için kullanılan
uluslararası geçerliliği olan bir belgedir. Bu belge
ihraç konusu ürünün, her türlü hastalık ve zararlıdan
arındırılmış olduğunu, tüketime uygun olduğunu
kanıtlamak amacıyla kullanılmaktadır.Bitki Sağlık
Sertifikaları , Zirai Karantina Teşkilatı veya Tarım ve
Köy işleri Bakanlığı il müdürlükleri tarafından
kendilerine ibraz edilen numunelere dayanılarak
verilmektedir.
- Veteriner Sertifikası (Veterinary Certificate)
- Helal Belgesi (Helal Certificate)
- Radyasyon Belgesi (Radiation Certificate)
- Boykot/Kara Liste Sertifikası
KONSOLOSLUK FATURASI (Consular
Invoice)
Malın gideceği ülkenin konsolosluğu tarafından mal
Menşeii birim fiyatı ve mal değerinin onaylandığı
faturalardır. Onay konusu faturalar ithalat' çı
ülkelerin konsolosluklarından elde edilmektedir. Bu tür
bir uygulamanın nedeni, ithalatçı ülkenin düşük
faturalarla mal bedellerinin düşük gösterilmek suretiyle
vergi kaçaklarının önlenmesidir.
TASDİKLİ FATURA (Legalized/Certified
Invoice)
İhracatçı firma tarafından yabancı alıcıya kesilmiş olan
ticari faturanın ithalatçı ülkelerin konsolosluğuna
onaylatılması neticesinde tasdikli fatura elde edilmiş
olur. Bu tür bir uygulamada temel amaç, ithalatçı
ülkenin vergi tahsilatı ile ilgili kaygılarını
gidermektir.
TAŞIMA BELGELERİ
Uluslararası ticarette malların bir ülkeden bir başka
ülke yada ülkelere sevk edilmesi söz konusudur. Bu
sevkiyatlarda, taşıtan ile taşıyıcının sorumluluk ve
yükümlülüklerinin belirlenmesi gerekmektedir. Bu
belirleme, taşıma belgeleri ile yapılmaktadır. Bu açıdan
taşıma belgelerinin aşağıda belirtilen özelliklere sahip
olması gerekmektedir.
- Taşıyıcı firma veya acentesi tarafından düzenlemeli ve
imzalanmalıdır.
- Malların sevk tarihi belirtilmelidir.Bu tarih,- Tahsil
belgelerinin bankaya verilişi,- Sigorta süresinin
işlemeye başlaması,- Malların hasara uğrama veya
kaybolma risklerinin satıcıya mı alıcıya mı ait
olduğunun belirlenmesi açısından önem taşımaktadır.
- Taşıma belgeleri temiz olmalıdır.- Yani taşıta
yüklenen malların ambalajının bozuk, malların akıntılı
sızıntılı vb. olduğuna dair bir ifade içermemelidir.Bu
tür bir ifade içeren taşıma belgeleri "kirli" olarak
addolunmaktadır.- Taşıma belgeleri bayat olmamalıdır.
Yani,
- Zamanında alıcının eline ulaşmalıdır.
- Zamanında bankaya verilmelidir
- Taşıma belgeleri ihbar kaydını taşımalıdır. Yani,
- Alıcı yada adına hareket edenler "notify" bölümünde
belirtilmelidir.
- Deniz konşimentolarında malların güverteye yüklendiği
ifadesi yer almamalıdır.
- Bazı taşıma belgeleri birden fazla orjinal set halinde
düzenlenmektedir. Bu durumda her orjinal nüsha üzerine
kaçıncı nüsha olduğu belirtilmelidir. (1/3, 2/3, 3/3
gibi)
- Navlun'un ödenip ödenmediği belge üzerinde
belirtilmelidir.
TAŞIMA BELGELERİ TÜRLERİ
1 - Deniz konşimentosu (Marine bill of lading, Ocean
bill of lading, Bill of lading):Devir yönünden 3'e
ayrılır.
- Nama yazılı (straight B/L)
- Emre yazılı (order B/L)
- Hamile yazılı (bcarer B/L)
Gemiye yüklenip yüklenmemeyi belirtmesi açısından 2'ye
ayrılır
- Tesellüm konşimentosu (Received for shipmen B/L)
- Yükleme konşimentosu (on board B/L)
Özellikli Konşimentolar
- Tek konşimento (Through B/L)
- Kara + Deniz, Deniz + Kara, Kara + Deniz + Kara
şeklindeki taşımaları tek bir konşimentoda toplamaktadır
- Kombine Nakliyat Konşimentosu(Combined Transport B/L)
- Konteynır Konşimentosu (Container B/L)
- Düzgün Hat Konşimentosu (Liner B/L)
- Kısa Konşimento (Short from, Blank back B/L)
- Tanker Konşimentosu (Tanker B/L)
- Ciro Edilemez Konşimento (Non-Negotiable B/L)
- Navlun Sözleşmesine Dayalı Konşimento(CharterParty
B/L)
- Kaptan Mektubu (Mate's reccipt)
2 - Hava Yolu Konşimentosu (Air-Waybill-Aws)
3 - Demir Yolu Hamule Senedi (Rail Consignment Note)
4 - Kara Yolu Taşıma Senedi/Cmr Senedi (Rdad Waybill/Cmr
Consignment Note)
SİGORTA BELGELERİ
Sigorta Poliçesi
Mallar bir yerden başka bir yere sevk edilirken,
sefkiyat esnasında vuku bulabilecek risklere karşı
lehdarı koruyan bir belgedir. Bir sigorta poliçesinde
iki ana taraf vardır; bunlar, sigorta eden (sigorta
şirketi), sigorta edilen (sigortayı yaptıran veya ciro
yolu ile sigorta poliçesini elinde bulunduran)
taraflardır.
Bir sigorta poliçenin güvenli olması için aşağıdaki
hususları içermelidir.
- Sigortacı (sigortayı yapan),
- Sigorta ettiren,
- Sigortadan yararlanacak kimse,
- Sigortanın konusu,
- Taşıyıcı firma,
- Taşıyacak araç,
- Taşımanın süresi,
- Malın taşıyıcıya teslim edildiği ile alıcıya teslim
edileceği yer
- Kapsanan riskler ile riskin başlama ve bitim tarihi,
- Sigorta edilen, taşıma konusu olan mal bedeli
- Sigorta primi tutarı, ödeme yeri ve tarihi
- Sigorta poliçesinin düzenlediği tarih
Sigorta Poliçesi Türleri
1) Takselenmiş Poliçe (Valued Policy): Sigorta konusu
malın değerinin poliçe üzerinde belirtildiği poliçe
türü.
2) Takselenmemiş Poliçe (Unvalued Policy/Open Policy)
3) Bir sefkiyat için sigorta poliçesi (Voyage Policy)
4) Abonman Poliçesi (Floating Policy):
FİNANSMAN BELGELERİ
Poliçe
Satıcı tarafından düzenlenen alıcının veya bir bankanın
kabulunü, bazen de alıcının bankasının avalini içeren ve
alıcıya verilen kayıtsız bir ödeme emridir. Ödeme emri,
belirli bir meblağın belirli bir tarihte ödenmesini
içerebileceği gibi, ibrazında ödenmesini de
içerebilmektedir.
Poliçelerde üç taraf mevcuttur.
1- Keşideci (Drawer): Poliçeyi düzenleyen (satıcı)
2- Keşideli (Drawee): Üzerine poliçe gönderilen taraf
(alıcı)
3- Leh dar (Beneficiary): Poliçede belirtilen meblağın
ödeneceği kişi
Poliçelerin şu şekil şartlarına uyması gerekmektedir.
1- Düzenlediği lisanda ''poliçe'' sözcüğünü içermesi
2- Şartsız ödeme emri (ödeyiniz,pay.vb) ihtiva
etmelidir,
3- Leh dar (ödemenin yapılacağı özel yada tüzel kişi)
belirtilmelidir,
4- Keşide yeri ve tarihi
5- Döviz cinsi ve tutarı,
6- Keşidecinin adı, soyadı, unvanı ve imzası
7- Keşidelinin adı soyadı ve unvanı
8- Vade
9- Akreditif koşullarına göre konulması gerekli kayıtlar
Poliçenin nüshaları: Bütün nüshalar aynı olmak ve her
nüsha üzerine kaçıncı nüsha olduğu yazılmak koşulu ile
birden fazla nüsha poliçe düzenlenebilmektedir.
Poliçenin sağladığı avantajlar:
1- Alacağın tevsiki,
2- Kredi aracı,
3- Iskonto,
4- Temlik,
5- Rehin.
Poliçe ile ilgili bazı kavramlar
- Tam ciro
- Beyaz ciro
- Temlik cirosu
- Tahsil cirosu
- Rehin cirosu
- Poliçenin kabulü (Müşteri Kabulü-Banka Kabulü)
· Poliçede aval
|